หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ขอแสดงความอาลัยกับการสิ้นชีพิตักษัยของหม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ณ ตำหนักในเมือง  Annot  ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม 2556   สิริพระชันษา 82 ปี 

---

พระประวัติย่อ – หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร

หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  เป็นพระธิดาพระองค์เดียวของพระเจ้า วรวงศ์เธอพระองค์เจ้าจุมภฎพงษ์บริพัตร  กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต และหม่อมราชวงศ์ พันธุ์ทิพย์  บริพัตร (เดิม เทวกุล)  ประสูติเมื่อวันที่  25  สิงหาคม  พ.ศ. 2474  ณ วังบางขุนพรหม (ปัจจุบันเป็นที่ทำการธนาคารแห่งประเทศไทย)  
 

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองในประเทศไทยเมื่อปี  พ.ศ. 2475  หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ได้ตามเสด็จครอบครัวไปประทับที่ชวา และต่อไปยังประเทศ อังกฤษ ได้มีโอกาสเสด็จเข้าโรงเรียนที่ประเทศอังกฤษก่อนเสด็จกลับประเทศไทย และทรงเข้า ศึกษาต่อที่โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย  ชั้นประถมปีที่ 4  ในปี พ.ศ. 2483
 

ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2  โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัยต้องย้าย สถานศึกษาไปที่อำเภอหัวหิน  จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  ครอบครัวหม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ก็ได้อพยพไปประทับที่บ้านบ่อจืด ซึ่งเป็นตำหนักส่วนพระองค์ของพระบิดาที่ตำบลหนองแก อำเภอหัวหิน  และทรงจักรยานไปโรงเรียนซึ่งอยู่บริเวณพระราชวังไกลกังวลทุกวัน  จนกระทั่ง สงครามสิ้นสุดลงจึงเสด็จกลับกรุงเทพฯ  และมาทรงศึกษาต่อโรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัยจนจบ มัธยมศึกษาตอนปลาย 
 

กล่าวได้ว่า  ชีวิตในช่วงนั้นของท่านเป็นที่ตื่นเต้นสนุกสนานและประทับพระทัย เป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากท่านเป็นคนที่รักธรรมชาติ  โปรดการปีนป่ายต้นไม้และทรงอยู่ในวัยที่กำลังซน  หัวหินจึงเสมือน  “บ้านที่ 2”  ที่ฝังพระทัยตลอดมาและจะเสด็จไปประทับที่นั่นทุกคราว ที่มีโอกาส
 

หลังจากทรงจบการศึกษาในระดับมัธยมปีที่ 6  ที่โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย แล้ว  ท่านได้เสด็จไปทรงศึกษาต่อที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ฝรั่งเศส และประเทศสเปน  ได้รับ ปริญญา  Docteur  ès  Lettres สาขาวรรณคดี จากมหาวิทยาลัย ณ กรุงปารีส ในปี พ.ศ. 2497  (หัวข้อวิทยานิพนธ์: Romanticisme Contemporaine)  และต่อมาได้ทรงรับปริญญาเอก สาขา ประวัติศาสตร์ศิลปะ  จากมหาวิทยาลัยแห่งมาดริด  ประเทศสเปน  (หัวข้อวิทยานิพนธ์: Bases sociales, technicas y espirituales  de la Pintura Paisajista en Chine)  ในปี พ.ศ. 2502
 

ในช่วงต่อมา หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ได้ทรงสอนวิชาศิลปะโลกตะวัน ออกไกล ในคณะอักษรศาสตร์  มหาวิทยาลัยมาดริด  และเมื่อเสด็จกลับมาประทับในประเทศไทย ได้เคยไปทรงสอนเป็นอาจารย์พิเศษที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  วิชาประวัติศาสตร์ศิลปกรรม ตะวันตก  อยู่พักหนึ่ง
 

แม้ว่า  หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร จะทรงแสดงว่า  “มีแวว”  ในด้านศิลปะ มาตั้งแต่ทรงพระเยาว์  แต่ก็มิได้เข้าสู่วงการศิลปะอย่างจริงจังจนพระชนมายุราว  30  ปี จึงได้ทรง เริ่มศึกษาด้วยพระองค์เองจากงานศิลปะของบรรดาศิลปินต่างๆ  เช่น  ได้ทรงรับคำแนะนำในหลัก การวาดภาพจิตรกรรมยุคเรอแนซองซ์  และเทคนิคการใช้สีจากเพื่อนศิลปิน  André Poujet  และอีกหลายท่าน  จนได้ทรงสร้างสรรค์งานศิลปะของพระองค์เองและเข้าร่วมกลุ่มศิลปินใน ประเทศฝรั่งเศส  จัดแสดงภาพในนิทรรศการ  Salon  Comparaisons  ณ  Musée  de l’ Art  Moderne  ในกรุงปารีส  หลายครั้ง ตั้งแต่  พ.ศ.  2507–2515  และร่วมกับศิลปินกลุ่ม  l’ Art  Fantastique  ในนิทรรศการ  Figuratif  de  l’ Imaginaire  Surreal  ซึ่งเป็นงานศิลปะที่แสดง อารมณ์  ความนึกคิด  และจินตนาการในลักษณะที่ท่านโปรด ในประเทศไทยได้จัดแสดงที่ ในหอศิลป์พีระศรีในกรุงเทพ ฯ  เมื่อหอศิลป์พีระศรีสร้างเสร็จใหม่ๆ
 

ชีวิตส่วนพระองค์นั้น  หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ทรงสมรสกับ ศาสตราจารย์ชาวฝรั่งเศสชื่อ   Jacques  Bousquet  ซึ่งเคยไปทำงานประจำ ณ องค์การ UNESCO  กรุงมาดริด  ประเทศสเปน  อยู่ระยะหนึ่ง  แต่เมื่อได้จัดแสดงนิทรรศการศิลปะ ในฝรั่งเศสอย่างต่อเนื่อง  จึงทรงย้ายไปประทับ  ณ  กรุงปารีส   ต่อมาได้เสด็จไปทรงแสดงภาพ ตามพิพิธภัณฑ์และหอศิลป์ต่าง ๆ ทางใต้ของประเทศฝรั่งเศส  และได้เสด็จไปพบเมืองเล็ก ๆ   ชื่อ  Annot  ซึ่งอยู่ในภูเขาบริเวณ  Alpes  des Haute Provence ไปทางตะวันออกเฉียงเหนือของเมือง  Nice  ก็ทรงตกหลุมรักในเสน่ห์ของเมือง  Annot  และตัดสินพระทัยไปซื้อที่ดินบนเนินเขานั้น  สร้างสตูดิโอ  และประทับเป็นตำหนักถาวรที่นั่นตั้งแต่ พ.ศ. 2513  เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน
 

นอกจากงานศิลปะแล้ว  หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร โปรดการทำสวน ทั้งสวนครัวและสวนดอกไม้  และโปรดเลี้ยงสัตว์มาก  ในบริเวณที่ประทับจึงมีทั้งดอกไม้  ผักหญ้า  ลำธาร  และบนตำหนักก็จะไม่ขาดสิงห์สาราสัตว์  ทั้งแมว สุนัข  และนก  นับเป็นนายแบบ และนางแบบกิตติมศักดิ์ให้ทรงใช้ประกอบภาพของท่านอยู่ตลอดมา
 

เป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่งที่ตั้งแต่หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ประชวรลงใน  ปี พ.ศ.  2547  ทำให้ท่านไม่ทรงสามารถวาดภาพได้เหมือนเดิม
 

ก่อนที่จะประชวร  ท่านได้ทรงปรารภว่ามีพระประสงค์จะรวบรวมผลงานทั้งหมด ของท่านไว้ด้วยกัน โดยจะสร้างเป็นแกลเลอรีที่เชิงเขาบริเวณตำหนักของท่านที่ Annot เพื่อให้ ผู้ที่สนใจได้มาเยี่ยมชมภาพ  และเป็นแหล่งส่งเสริมการศึกษาด้านศิลปะต่อไป  ท่านได้ทรงอธิบาย ภาพตามพระประสงค์ต่างๆ เหล่านั้นไว้  ด้วยความร่วมมือของเพื่อนฝรั่งเศสที่ได้เคยช่วยท่าน จัดนิทรรศการมาแล้วหลายครั้ง  และเป็นผู้ที่รู้จักงานท่านเป็นอย่างดีชื่อ  Michel Steve
 

เมื่อท่านได้ประชวรลง  จึงมีพระประสงค์ให้ หม่อมราชวงศ์ชิษณุสรร  สวัสดิวัตน์  ลูกพี่ลูกน้องที่ได้เอื้อเฟื้อดูแลท่านอยู่  จัดตั้งมูลนิธิเพื่อดำเนินการต่อไปตามพระประสงค์  และเริ่ม จัดแสดงนิทรรศการเดี่ยวครั้งแรกในประเทศไทยในปี 2553 ณ ศูนย์การค้าสยามพารากอน  และการจัดแสดงต่อไปตามวาระที่เหมาะสม  เพื่อส่งเสริมการศึกษางานศิลปะตามที่หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร ได้ตั้งพระทัยไว้
 

ซึ่งในต้นปี 2556 มูลนิธิหม่อมเจ้าหญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ได้ความร่วมมือกับ หอศิลป์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) บริษัทไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) และ บริษัทโพสต์ พับลิชชิง จำกัด (มหาชน) รวบรวมผลงานมาจัดแสดงเดี่ยว เพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริดิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในวโรกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา ซึ่งนับเป็นการแสดงผลงานเดี่ยวเป็นครั้งที่ 2 ในประเทศไทย 
 

บัดนี้หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร  ได้สิ้นชีพิตักษัยลงแล้ว ณ ตำหนักในเมือง  Annot  ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม 2556   สิริพระชันษารวม 82 ปี